مقدمه

گاهی وقت های در آگهی های مناقصه به انجام ارزیابی کیفی اشاره می شود، اما سوال اینجاست که ارزیابی کیفی به چه معنا است؟ کجا کاربرد دارد؟ چطور می شود ارزیابی کیفی را انجام داد؟ در این مقاله ابهامات شما درخصوص ارزیابی کیفی برطرف شده و با شماتیک کلی ارزیابی کیفی آشنا می شوید و اما ارزیابی کیفی چیست؟ به طور کل وقتی شما به عنوان صاحب یک پروژه، قصد دارید تامین خدمت یا کالا را به پیمانکار واگذار نمائید، بررسی صلاحیت پیمانکار اهمیت بسیاری پیدا می کند زیرا بررسی صلاحیت پیمانکار از طریق انجام ارزیابی کیفی، نوعی سیاست مدیریت ریسک در راستای پیشگیری و کاهش ریسک قراردادی می باشد؛ به طور ساده تر شما در ارزیابی کیفی، توانمندی پیمانکار یا به طور عامیانه قد و قواره پیمانکار را ارزیابی نموده و کار خود را به پیمانکار توانمند واگذار می نماید، همانطور که در بالا توضیح داده شد، خروجی ارزیابی کیفی، تهیه لیست کوتاهی از پیمانکاران واجد صلاحیت می باشد که مناقصه گزار بین آنها مناقصه برگزار کرده و برنده مناقصه تعیین می‌شود.

ارزیابی کیفی کجا کاربرد دارد؟

به استناد آیین نامه ارزیابی کیفی، در دو زمان انجام ارزیابی کیفی برای دستگاه های دولتی الزامی بود 1-معاملات با برآورد هزینه اجرای کار بالاتر از بیست برابر سقف معاملات متوسط(ماده (11) آیین نامه فوق) 2- در مناقصات دو مرحله ای با هر برآورد هزینه اجرای کار (بند (الف) ماده (19) قانون برگزاری مناقصات) اما به طور کل زمانی که دستگاه مناقصه گزار تشخیص دهد که در زمینه موضوع مناقصه تعداد بالایی پیمانکار وجود داشته و نگرانی از توانمندی داشته باشد، در این زمان می تواند ارزیابی کیفی انجام داده و لیست کوتاه از مناقصه گران واجد صلاحیت تهیه نماید.

چطور می شود ارزیابی کیفی را انجام داد؟

اگر شما دستگاه دولتی هستید باید برای انجام ارزیابی کیفی، به آیین نامه ارزیابی کیفی و قانون مستند سازی مناقصات رجوع نمائید؛ تا براساس قانون و مقرارت مربوط، ارزیابی کیفی را انجام بدهید؛ اما برای توضیح کلی، فراخوان ارزیابی کیفی از لحاظ شاکله همانند اسناد مناقصه می باشد با این تفاوت که اسناد مناقصه منتج به ارائه پیشنهاد فنی و مالی می‌شود اما در ارزیابی کیفی، مستندات مناقصه گران دریافت و بر اساس معیار هایی که شما در اسناد ارزیابی کیفی قرار می دهید، ارزیابی کیفی انجام می شود، لازم به ذکر است حداقل امتیاز لازم برای ارزیابی کیفی 60 امتیاز می باشد.

نحوه تعیین معیار های ارزیابی کیفی چگونه است؟

اگر شما شرکت خصوصی هستید، نحوه تعیین معیار های ارزیابی کیفی اختیاری بوده و به تشخیص خود می توانید معیار هایی تخصیص داده و متناسب با آن ارزیابی کیفی را انجام بدهید اما اگر شما دستگاه دولتی هستید می بایست آیین نامه ارزیابی کیفی به خصوص ماده های (16) و (24) را رعایت نمائید.اینجا سوال پیش می آید که آیا دستگاه دولتی می تواند معیاری متفاوت از معیار های تعیین شده در آیین نامه فوق را در اسناد ارزیابی کیفی قرار دهد؟ جواب بله است، زیرا در صدر ماده های فوق به صراحت بیان شده حداقل معیار، این یعنی دستگاه دولتی باید حداقل ها را رعایت نموده و سایر معیار ها را با تشخیص خود اضافه نماید؛ توجه به این نکته ضروری است که معیار های اضافه شما نباید طوری تعیین شود که منجر به انحصار شود!

نمونه معیار های لازم برای ارزیابی کیفی پیمانکاران در حالت های مختلف:

  1. حداقل معیار های ارزیابی کیفی برای شناسایی پیمانکار(EPC) - (Engineering, Procurement, Construction): 1-تجربه (سابقه اجرايي) و دانش در زمينه موردنظر 2-حسن سابقه در كارهاي قبلي 3-توان مالي 4-توان تجهيزاتي 5-توان فني و برنامه ريزي 6-دانش فني در زمينه مطالعه و طراحي 7-تجربه در زمينه تأمين كالا 8-توان مديريتي
  2. حداقل معیار های ارزیابی کیفی برای شناسایی پیمانکار(C یا PC) - (Procurement, Construction) برای معاملات با برآورد کمتر از بیست برابر سقف معاملات متوسط: 1-تجربه (سابقه اجرايي) و دانش در زمينه موردنظر 2-حسن سابقه در كارهاي قبلي 3-توان مالي
  3. حداقل معیار های ارزیابی کیفی برای شناسایی پیمانکار(C یا PC) - (Procurement, Construction) برای معاملات با برآورد بالاتر از بیست برابر سقف معاملات متوسط: 1-تجربه (سابقه اجرايي) و دانش در زمينه موردنظر 2-حسن سابقه در كارهاي قبلي 3-توان مالي 4-توان تجهيزاتي 5-توان فني و برنامه ريزي

توجه به این نکته ضروری است که درصورتیکه موضوع مناقصه طرح و ساخت یا بهره برداری باشد؛ باید معیار های دانش فني در زمينه مطالعه و طراحي، تجربه در زمينه تأمين كالا و توان مديريتي به معیار ها اضافه شود و همچنین چنانچه مبلغ برآورد بالاتر از بیست برابر سقف معاملات متوسط باشد، معیار های توان تجهيزاتي و توان فني و برنامه ريزي اضافه می شود.

نمونه معیار های لازم برای ارزیابی کیفی تامین کنندگان در حالت های مختلف:

  1. حداقل معیار های ارزیابی کیفی برای شناسایی تامین کنندگان (P) - (Procurement)برای معاملات با برآورد کمتر از بیست برابر سقف معاملات متوسط: 1-توان مالي 2-ارزيابي مشتريان قبلي و حسن شهرت 3-استانداردهاي توليد 4-داشتن تجربه و دانش در زمينه مورد نظر 5-حسن سابقه 6-تضمين كيفيت خدمات و محصولات 
  2. حداقل معیار های ارزیابی کیفی برای شناسایی تامین کنندگان (P) - (Procurement)برای معاملات با برآورد بالاتر از بیست برابر سقف معاملات متوسط: 1-توان مالي 2-ارزيابي مشتريان قبلي و حسن شهرت 3-استانداردهاي توليد 4-داشتن تجربه و دانش در زمينه مورد نظر 5-حسن سابقه 6-تضمين كيفيت خدمات و محصولات 7-نظام كيفيت و نحوه تضمين محصولات (گارانتي) 8-ظرفيت توليد 

توجه به این نکته ضروری است که نحوه بررسی توان مالی تامین کنندگان با پیمانکاران متفاوت بوده و همچنین اگر آیین نامه ارزیابی کیفی را مطالعه نمائید، در درک قانون گذار از ارزیابی تامین کنندگان، ارزیابی تولید کنندگان بوده، لذا ممکن است برای بعضی کالا ها که تولید کننده ندارد یا بنا به شرایط، حضور شرکت های بازرگانی در مناقصه ایرادی نداشته باشد، معیار هایی مثل ظرفیت تولید و استانداردهای تولید ضرورت نداشته و می توان معیار هایی نزدیک به درک قانونگذار از این معیار ها، تعیین نمود.

تعیین حد لازم بر روی هر معیار:

یکی از ابهامات مناقصه گزاران، تعیین حداقل امتیاز لازم برای هر معیار می باشد، بدین منظور گذاشتن حداقل امتیاز لازم جدا از امتیاز کل، برای هر معیار می تواند صورت بگیرد؛ به طوریکه اگر مناقصه گران حائز حداقل امتیاز کل از ارزیابی کیفی شده باشند اما از یک معیار خاص که شما به عنوان دستگاه مناقصه گزار برای آن حداقل گذاشته اید، امتیاز حداقل را اخذ نکرده باشد از فرایند ارزیابی کیفی حذف می شود؛ توجه به اینکه نکته ضروری است که این کار می تواند باعث کاهش لیست کوتاه شما گردد؛ پیشنهاد می شود تعیین حداقل امتیاز برای هر یا یک معیار، اصولی تعیین شود.

نتیجه گیری:

باتوجه به توضیحات مختصر فوق، شما با شماتیک کلی نحوه ارزیابی کیفی پیمانکاران و تامین کنندگان آشنا شدید؛ اما تیم اسنادیاب آمادگی دارد تا در تهیه اسناد ارزیابی کیفی شما به صورت رایگان مشاوره ارائه دهد، جهت تماس با ما می توانید از قسمت تماس با ما، ارتباط بگیرید.